అట్టు రూపాయి ! ఇడ్డెను అర్ధ రూపాయి !!

అట్లతద్ది ఆరట్లోయ్‌, ముద్దపప్పు మూడట్లోయ్‌ … ఈ తెలుగు సినీ గీతాన్ని విన్నారా? బహూశా, ఈ పాట విచి(పవి)త్రబంధం సినిమా కోసం ఆరుద్ర రాశాడని గుర్తు.
ఇవాళ ప్రాచుర్యం పొందిన దోశ మనది కాదు. మన అరవ సోదరులది. తెలుగువాళ్లది అట్టు. ఇవాళ మనం తినే ఇడ్లీ కూడా మనది కాదు సుమా. అదీ అరవసోదరులదే. అలాంటిదే మనకొకటుంది. అదే ఆవిరి కుడుము. వాస్తవంగా మన అట్టు, మన ఆవిరి కుడుము ఆరోగ్యకరమయినవి. మన అట్ల పిండిలో మైదా ఉండదు. మన ఆవిరి కుడుములో బియ్యాన్ని చిట్లించి తయారుచేసిన రవ్వ కలపరు. మినప్పిండికి, కొంత బియ్యప్పిండి కలిపితే అట్లు పోసుకోవచ్చు. ఆవిరి కుడుముకయితే అచ్చంగా మినప్పిండే. ఇంకేమీ ఉండదు. అయితే స్వాతంత్య్రాననంతరం మన రాష్ట్రంలో హోటళ్ల తీరు మారటం, సంఖ్య విస్తరించటంతో అరవోళ్లు, మళయాళీలు వాటిల్లో పనిచేసేందుకు ఇబ్బడిముబ్బడిగా చేరుకున్నారు. వాళ్లు తమకు తెలిసిన వాటినే ఇక్కడా తయారు చేసేందుకు మొగ్గుచూపటంతో అరవ దోశ, ఇడ్లీ ఇక్కడ చేరిపోయాయి. దోశ, ఇడ్లీల తయారీలో ఖర్చు ఆదా అవటంతోపాటు పనిలో సౌలభ్యం కూడా కలిసొచ్చి అవి రాష్ట్రంలో పాతుకుపోయాయి.

సాధారణంగా చెన్నయి ప్రభావం అధికంగా ఉండే ప్రకాశం జిల్లాలో అందునా ఒంగోలులో పెద్ద హోటళ్లలో దోశెలు చేరిపోయినా, వందలాది మంది పూటకూళ్ల పెద్దమ్మలు మాత్రం ఇంకా అట్లను వదల్లేదు. పల్లెల్లోనూ ఇంకా అట్లదే రాజ్యం.
మిత్రుడు ఆలపాటి ఉప్మాకథ స్పందనలో చెప్పినట్లుగా ఒంగోలులో ఏ వీధికి పోయినా ఇంటి ముంగిట ఓ పొయ్యి కనపడుతుంది. దానిపైన అట్టుపోసే పెద్దమ్మలో (ఆంటీయో) పెదనాన్న (అంకులో)లో కనపడతారు. అట్టు రూపాయి. అదే ఇడ్లీ అయితే అర్ధ రూపాయి మాత్రమే. కాస్త నలుగురూ తిరిగే ప్రాంతంలో ఇళ్ల పంచల్లోనే ఇలాంటి హోటళ్లు వందలాది కనపడతాయి. సహజంగా పేదలు తమకు తెలిసినవారి ఖాళీ పంచల్లో వీటిని పెట్టుకుని ఉపాధి పొందటం కద్దు. అదే సాయంకాలం వేళ బోండాలు, మిర్చి బజ్జీలు కూడా వాటికి జతచేరతాయి.

ఒంగోలు దక్షిణం బజారు ఇలాంటి హోటళ్లకు మరీ ప్రసిద్ధి. ఇళ్ల పంచలతోపాటు కొందరు ఆ వీధి మొగదల్లో రోడ్డు వెంట తోపుడు బండి పెట్టుకుని వేలాది రూపాయల వ్యాపారం చేస్తారు. ఈ బళ్లల్లో మాత్రం తినుబండారాల ఖరీదు కాస్త అధికమే. ఇడ్లీ రూపాయి. అదే అట్టు అయితే మూడు రూపాయలు ఉంటుంది. అన్నట్లు కొన్నిచోట్ల యగ్‌దోశ పేరిట అట్టుమీద కోడిగుడ్డు సొనను పరిచి కాలుస్తారు. దానికి ఐదు రూపాయలదాకా వసూలు చేస్తారు. చట్నీ కారంకారంగా భలే రుచిగా ఉంటుంది. దానికి తోడు ఉల్లిపాయ చట్నీ, మాడ్చిన కారం, అల్లపు చట్నీలు కూడా ఉంటాయి. కొన్నిచోట్ల నెయ్యి అదనం. దానికి రూపాయో, రెండు రూపాయలో అదనంగా వసూలు చేస్తారు.
ఒకసారి తిన్నవాళ్లెవ్వరూ ఈ ఇడ్లీ, అట్టు రుచిని ఎన్నటికీ మరచిపోలేరు. అందుబాటులో ఉంటే తినకుండా ఉండలేరు. ఇలాంటి హోటళ్లు ఉన్న ప్రాంతంలో ఇంట్లో చేసుకునేకన్నా వీళ్ల దగ్గర కొనుక్కోవటానికే ఇల్లాళ్లు మొగ్గుచూపుతారు. ఖరీదు అందుబాటులో ఉండటంతోపాటు శుచీ శుభ్రం కూడా ఉండటమే దీనికి కారణం.
ఈ సందర్భంగానే ఒంగోలులో జనంతో కిటకిటలాడే రెండు మధ్య తరహా హోటళ్లను గురించి చెప్పనీయండి. అయితే వాటిలో కర్నూలు రోడ్డులోని పవర్‌ ఆఫీసు దగ్గరుండే మణి హోటలు మూతపడింది. ఈ హోటళ్లో టేబుళ్లు – కుర్చీలు ఉండవు. అంతా మంచాలమీద కూర్చుని లాగించేవాళ్లం. ఇక్కడ ఇడ్లీ రూపాయి, సాదా దోశె మూడు రూపాయలు, యగ్‌ దోశ ఐదు రూపాయలు ఉండేది. ఈ హోటలు యజమాని మణి శుభ్రతకు బాగా ప్రాధాన్యత ఇచ్చేవాడు. మణి తల్లి, తండ్రి, భార్య రోజూ పనిచేస్తారు. సెలవుల్లో కుమార్తె, కుమారుడు వాళ్లతో జత కలిసేవారు. ఆ హోటలుకు వచ్చేవారినందరినీ అన్నయ్య, తమ్ముడు అంటూ మణి, ఆయన భార్య పలకరించేవాళ్లు. ఉదయం 10 గంటలకు వరకు మాత్రమే నడిపేవాళ్లు. ఆదాయం బాగా ఉండేది. మూతబడిన హోటలు సమాచారం ఎందుకనుకున్నానుగానీ, ఎవరయినా అలా నడపదలచుకుంటే ఉపయోగపడుతుందని ఆశతో రాశాను. ఇంకొకటి ఇప్పుడు బస్టాండు సమీపంలోని ఆరవై అడుగుల రోడ్డులో మస్తాన్‌ హోటల్‌ పేరిట చిన్న దుకాణంలో నడుస్తోంది. అర డజనుమంది పనిచేసే ఈ హోటలులో తినాలంటే కనీసం అర గంట ఎదురు చూడాల్సిందే. అయితే ఇక్కడ నెయ్యి వడ్డిస్తున్నందున ఖరీదులు మాత్రం ఎక్కువే. ముప్పై, నలభై రూపాయలు లేందే ఈ హోటలుకు పోకూడదు. ఇక్కడ మంచినీళ్లు కూడా కొనుక్కోవలసిందే. కారం తినలేనివాళ్లు కూడా ఇక్కడకు పోకూడదు. తినగలిగినవాళ్లు కూడా రోజూ పోతే అంతే సంగతులు. ఏదో ఒక జీర్ణకోశ వ్యాధి తప్పదేమో? అయితే ఎప్పుడన్నా రుచి చూడటానికి వెళ్తే నాలుక కోరిక తీరుతుంది. ఏ మాటకామాట చెప్పుకోవాలి. ఇక్కడ వడ్డించే ఇడ్లీ, జీడిపప్పు వేసి చేసే మందమయిన దోశెల్ని ఒక్కసారయినా తినాల్సిందే.